27 AB üyesi ülkenin 20’sinde resmi para birimi olarak kullanılan euro, elektronik muhasebe ve ödemeler için 1999 yılında yürürlüğe girdi. Bu tarihte euro dünya finans piyasalarına tanıtıldı.
3 yıllık bir geçiş sürecinin ardından gündelik hayatta tedavüle giren euro, 1 Ocak 2002’de banknot ve madeni para olarak piyasaya sürüldü ve günlük işlemlerde kullanılmaya başlandı.
Şu anda euro Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya. Yunanistan ve Hırvatistan bunu kullanıyor.
“Euro Bölgesi” olarak adlandırılan bu ülkelerin para politikası, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülke merkez bankalarından oluşan “Euro Sistemi” tarafından yönetilmektedir.
Frankfurt merkezli ECB’nin görevi, para birimi olarak avroyu kullanan AB üye ülkelerinin de dahil olduğu avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.
Asıl görevi Euro Bölgesi’nde enflasyonun orta vadede %2’yi aşmamasını sağlayarak fiyat istikrarını sağlamak olan ECB, harcamaları caydırmak için faiz oranlarını yükselterek veya tüketimi teşvik etmek için düşürerek fiyat artışlarını kontrol ediyor.
ECB’nin faiz oranı kararları, 6 yönetim kurulu üyesi ve 20 üye ülkenin ulusal merkez bankası başkanlarından oluşan bankanın yönetim konseyi tarafından alınıyor.
Konsey ayda iki kez ECB genel merkezinde toplanarak 6 haftada bir ekonominin ve para biriminin durumunu değerlendiriyor ve para politikası stratejisine karar veriyor.
ECB’nin diğer sorumlulukları arasında Euro bölgesi bankalarını denetlemek, finansal sistemi izlemek, euro banknotlarını basmak, kartla veya çevrimiçi olarak güvenli euro ödemelerini sağlamak ve kripto para birimlerini araştırmak yer alıyor.
AVRUPA’DA YAKLAŞIK 350 MİLYON KİŞİ EURO KULLANIYOR
Euro, dünyada ABD dolarından sonra en önemli ikinci para birimi olarak bilinse de Avrupa’da yaklaşık 350 milyon kişi tarafından kullanılıyor.
“Ecu” ve “euro” olarak da adlandırılan Avrupa para birimi euro, çeşitli renk ve boyutlarda 7 farklı banknottan oluşur: 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 ile 1, 2, 5, 10, 20, 50 cent ve 1 ve 2 euroluk madeni paralar halinde dolaşımdadırlar.
Terörün finansmanı ve kara para aklamayla mücadele nedeniyle 2019 yılında en yüksek değerdeki 500 euroluk banknotların basımı durduruldu.
Günlük hayatta ve alışverişlerde kullanılamasa da 500 euroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılıp bankalarda bozdurulabiliyor.
Danimarka dışındaki tüm AB ülkelerinin gerekli kriterleri karşılamaları halinde euroya geçmeleri gerekiyor.
Referandum yoluyla euroya geçişi kabul etmeyen Danimarka, AB anlaşmalarına göre tüm ekonomik ve uyum kriterlerini karşılasa bile bu konuda mesafeli duruyor.
Hırvatistan en son 1 Ocak 2023’te Euro’ya katılırken, Bulgaristan’ın da birkaç yıl içinde katılması bekleniyor.
Bulgaristan, Avro Bölgesi’ne giden yolda önemli bir aşamayı temsil eden döviz kuru mekanizmasına katılmaktadır. Bu yıl, Bulgaristan Ulusal Meclisi avroya geçiş yasasını kabul ederken, ülkenin avroya tam olarak geçmesinin 2026 yılında gerçekleşmesi bekleniyor. Daha önce Bulgaristan’ın 2025’in başlarında avro bölgesine katılma hedefi vardı.
DEĞER KAYBI
1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 euro 1,17 dolar değerindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında hızla değer kaybetti. Ekim 2000’de euro 0,83 dolara düştü.
Euro, 2002’den 2008’e kadar dolar karşısında değer kazandı. 2008’de 1 euro 1,60 dolara ulaşarak rekor kırdı.
2022 yılında Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizi, dünya çapında artan jeopolitik riskler ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) agresif politikaları doları diğer para birimlerine göre daha değerli hale getirirken, euro da yüzde 16 değer kaybetti. dolara karşı. .
Fed, Mart 2022’de faiz artırmaya başlarken bunu daha hızlı artışlar takip etti. Ancak ECB daha yavaş hareket etti ve ilk faiz artışını ancak Temmuz 2022’de gerçekleştirmeyi başardı.
Ancak takip eden aylarda ECB’nin yüksek enflasyona karşı agresif duruşu, euronun 2020’den bu yana ilk kez 2023’te dolar karşısında değer kazanmasına yardımcı oldu.
Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanmasıyla birlikte Trump’ın Avrupa ürünlerine yönelik tarife planları, ABD’de daha küçük faiz indirimleri ve zayıflayan ekonomik görünüm euro üzerinde baskı yarattı.
2024 yılı başında 1,10 olan euro-dolar paritesi, 31 Aralık itibarıyla 1,04 seviyesinde bulunuyor.
EURO/DOLAR PARİTESİ 1 DOLARA DÜŞECEK Mİ?
Söz konusu paritenin 1 dolara düşmesine sadece %3,84 uzaklıkta olması da dikkat çekiyor. Euro, 2000’li yılların başında ve Rusya-Ukrayna savaşının ardından yaşanan enerji krizi sırasında doların altına düştü.
Analistler için 1 doların Euro-Dollar paritesinde önemli bir psikolojik düzey olduğunu ve bu seviyenin altına düşmenin 20 ülke tarafından kullanılan euro’daki olumsuz atmosferi genişleteceğini ve daha fazla amortismana yol açabileceğini söyledi.
Zayıf bir para birimi ithalatın maliyetini artırır, bu da gıda, enerji ve hammadde fiyatlarının yükselmesine ve enflasyonun artmasına neden olur.
ULUSLARARASI KULLANIM
Dünyada dolardan sonra en çok kullanılan ikinci rezerv para birimi olan euronun uluslararası piyasalarda kullanımı da azalıyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) raporları, euronun küresel resmi döviz rezervlerinin %19,76’sını oluşturduğunu tahmin ediyor. 2003 yılında euronun dünya resmi döviz rezervlerindeki payı 25’ti.
Ekim 2024’te euronun küresel ödemelerdeki payı %22,90’dı. 2023 yılında ise söz konusu pay %24’ün üzerinde gerçekleşti.
DİJİTAL EURO’YA İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
ECB, para biriminin dijital versiyonunu piyasaya sürmeye hazırlanıyor.
Gelişen finansal ortamla karşı karşıya kalan ECB, geleneksel nakit paranın tamamlayıcısı olarak “dijital euro” başlatma olasılığını değerlendiriyor.
ECB, dijital para ihracını araştırmak için adımlar attı ve 2021’de dijital euro yaratma projesini başlattı.
Banka, dijital euro ihracının projesinin Kasım 2023’ten itibaren iki yıllık bir “hazırlık aşamasına” gireceğini duyurdu.
Avrupa Merkez Bankası Yönetim Konseyi, dijital euro ihracına yönelik iki yıllık “hazırlık aşamasına” geçilmesine yeşil ışık yakarken, hazırlık aşaması 1 Kasım 2023’te başlayacak ve potansiyel bir dijital euronun temelleri atılıyor. Altyapıyı geliştirecek tedarikçilerin seçimini içeren çalışmalarla.
AB’de dijital euronun hayata geçmesi halinde uygulanacak kontrol mekanizmasını ve temel hukuki unsurları düzenleyecek bir çerçeve üzerinde çalışmalar sürüyor.
ECB, dijital euronun ne zaman çıkarılacağına karar verecek. Dijital euro, ECB tarafından çıkarılan ve halka açık bir merkez bankası dijital para birimi olacak.
Dijital euronun kullanımına ilişkin taslak kuralların 2025 yılının ilk çeyreğinde açıklanması bekleniyor.
Dijital euro, nakit euronun dijital uyarlaması olarak kullanılacak. Kripto varlıkların aksine, dijital euro ECB tarafından desteklenecek ve nakit euroda olduğu gibi tutulan her dijital euro doğrudan ECB tarafından desteklenecek.
ECB, dijital euronun güvenilirliğini, değerini, istikrarını ve itibarını koruyarak nakit euroya dönüştürülmesini sağlayacak.
Dijital euro ile Avrupa genelinde alternatif bir ödeme çözümü sunulacak, bireyler ve işletmeler mevcut seçeneklere ek olarak dijital euro ile ödeme yapabilecek.
Dijital euronun Avro Bölgesi’nde yaygın olarak kabul gören, ucuz, güvenli ve resmi bir para birimi haline gelmesi bekleniyor.
Öte yandan ECB, Avrupa’da dijital ödemeler pazarına hakim olan ABD şirketlerine de dijital euro ile karşı koymayı hedefliyor.